Derle-dene-me 2

Genelleme-Etiket-Yargı

"Büyük insanlar yalnızlığa mahkumdur." diye, bir söz ediyor Bukowski. Bunu derken kendini büyük bir insan gördüğü için mi yoksa gerçekten büyük insanlar yalnız olduğu için mi böyle söz ediyor yalnızlıktan bilmiyorum. Bildiğim tek şey, bunun ya bir genelleme ya da yazarın kendini üstün görmesi veya gerçekten kendi dar yada geniş çevresindeki gözlemleri olduğu. (Bildiğim tek şey diye cümleye başlamışım ama neredeyse tüm olasılıkları sıralamaya niyet edecekken vazgeçmişim gibi bir cümle oldu. Neyse devam edeyim.) Genelleme demişken deriz ya mesela, çok seven kaybeder. Bu gibi kesin yargılar, insan dediğimiz canlıya ne kadar uygundur? Hayatın akışına ne kadar uygundur? Siz düşünün. İnsan da tıpkı yaşam gibi sürekli devinim halinde değil midir? Böyle bir canlı ne kadar kalıplara esir edilebilir? Fikir değiştirmek, neden olumsuz karşılanır bizim toplumumuzda? Omurgasızlık diye bir etiket hemen kondurulur, malum çevrelerce. Peki, bu insan hiç mi gelişmeyecek hiç mi değişmeyecek; hiç mi yeni yerler görüp, yeni insanlar tanıyıp yeni bakış açıları kazanmayacak da fikirleri değişince omurgasız olacak? Çok seven kaybeder. Ee, sevme mi diyoruz şimdi kişiye? Ya da nasıl sevmesi gerektiğine dair akıl mı veriyoruz? Sevmenin daha ne olduğunu bir çoğumuz bilmiyorken ve kırıp dökmeden sevemiyorken bir de onun miktarını mı hesaplayacaktık? Çok sevenlerin karşısına, çok sevgiye layık olamayan kişiler çıktı ve biri de bu sözü dillerden dillere sakız etti diye, sevgimizden mi kısalım yani? Ufak hesapların peşine mi düşelim? Günümüz ilişkilerinde bolca gördüğümüz gibi. Karşısındakini çok seven ama bunu hiç belli etmeyen, belli etmekten çekinen biri, şu kısa hayatta neyi amaçlamaktadır? Ateş olmayan yerden duman çıkmaz diyerek bir insanın iftiraya uğrama ihtimalini, atalarımızın görmezden gelmesini gerektiren şey neydi? Bu tip genellemeler, ne kadar da kötüler. Aslında bunlar, dar çevrelerin işine gelir. Kendi hayat görüşleri çerçevesinde, kendileri gibi olmayanları hizaya getirmenin ve kendilerini bu sayede iyi hissetmelerinin anahtarıdır onlar için...

Ölüm-Hastalık

Genç yaşta biri, hastalığa yakalanınca konduramayız ona bu durumu da yaşlı birisi aynı hastalıktan ölünce normal karşılarız? Ölümün, yaşlanınca başımıza gelen bir şey olduğunu zannettiren, düşündüren nedir bize? Bir gün öleceğini bilerek yaşayan canlılar olarak bizler, ölümün bize çok sonra uğrayacağı yanılgısıyla onu unutmayı tercih ederek mi yaşıyoruz? Belki de öyle yapıyoruz. Her an, ölümü hatırlayınca ne olacak sanki diyebilirsiniz. Ben de bilmiyorum ama belki bu hayata daha sıkı sarılmamızı sağlayabilir, ya da onu umarsızca yaşamamızı; her andan tat almamızı da sağlayabilir, her anı zehir de edebilir. Ama ne olursa olsun bu dünyadaki en kesin şey, kendisi ve böylesine kesin bir şey de kolay kolay akıldan çıkmasa gerek. Kesinliğinin yanında, biraz kendini beğenmiş bir havası da yok değil zira kendisini sürekli hatırlatarak zaten hiç unutturmuyor. Bazıları için ise ölüm olmazsa olmaz. Ya olmasaydı diyorlar ne yapardık şu dünyada sonsuza dek. Önünde uzun yıllar olduğunu sananlardan-yani genç olanlardan- sıkılanlar da var, yaşı doksana dayanıp doyamayanlar da var. Dünya, kimileri için tüm yıl boyunca çalıştıktan sonra tatil yapmak üzere çıkılan bir yazlık yeri-ve gerçekten de hayat o tatil kadar kısa- kimileri içinse o tatilin, hiç bitmesini istemeyen tatilcilerin duyguları gibi. Yaptığım bu benzetmede ölüm ise tatil bittikten sonraki o dönüş yolu. Eve vardığınızda ve ertesi gün işe başladığınız da hissettiğiniz o duygu neyse kimileri için de ölüm sanki o...

Hayal Kırıklığı

Hepimiz, kendi beslediğimiz zihinlerde o zihinlerle algıladığımız çevrede yaşıyoruz. Çevre, aynı gibi dursa da, çoğu insan için sadece algıladığından ibaret. Zihnimizi kim bilir nasıl besliyoruz. Hayat boyu  karşılaşacağımız insanlar nasıl besliyorlar. Herkes, kendi gibi sanmak, bakmak, görmek istiyor herkesi, her yeri ve şeyi. Ama çoğu zaman sonuç, hayal kırıklığı. İyi şeylere(kitap, terapi, eğitim vs.) iyi insanlar, hassas ve naif, kırılgan, dürüst, erdemli vb. insanlar ulaşmaya; kendilerine bir şeyler katmaya, kısacası insan olmaya çalışırken, uğraşırken, didinirken asıl o şeylere ulaşması, faydalanması, okuması, gitmesi gereken insanlar, bunlara hiç ihtiyaçları yokmuş gibi büyük bir pişkinlikle yaşamaya devam ediyorlar. Onca iyi şey, aslında zamanla kötüler, kötülükler olmasın diye varken bazı insanların bu kayıtsızlıkları midemi bulandırıyor. Üstelik bu şeyleri talep edenler zayıf, etmeyip ihtiyacı yokmuş gibi görülenler güçlü görülüyor. Bozulmuşluğu, kokuşmuşluğu tahmin edebiliyor musunuz?

Özgür İrade

Üniversitedeki seçmeli derslerinizi düşünün. Adı seçmelidir ama biz sadece seçilenlerin içinden seçim hakkına sahibizdir. Seçim yaptığınız için özgür olduğunuzu sanabilirsiniz ama o derslerin hiçbirini siz oraya koymadınız...